اقسام ایثار:
الف) ایثار مثبت :
1)) مقدم داشتن دیگران بر خود هر چند به چیز اندک در روایات اسلامی امری پسندیده شمرده شده است.(1) کسی که دیگران را به آسانی بر خود مقدم داشته و خود را برای آسایش دیگران به رنج می اندازد در صورتی که ایثار او سبب نا راحتی و فشار بر فرزندان خودش نشود و نظام زندگی اش را به خطر نیفکند ایثار مثبت است. امیر مومنان ع می فرماید : "نفسه منه فی عناء والناس منه فی راحه" (2) متقی کسی است که نفس او به واسطه سختگیری ها یا خودش از او در رنج است و مردم از ناحیه او در آسایشند.

2)) مقدم داشتن خواست الهی بر هوای نفس نظیر کار حضرت یوسف ع که با مقدم داشتن خواست خدا آبروی خود را حفظ کرد و زندان را بر ارتکاب معصیت ترجیح داد و فرمود: رب السجن احب الی مما یدعوننی الیه ( یوسف : 33)  پروردگارا ! زندان برای من دوست داشتنی تر از چیزی است که زنها مرا بدان می خوانند.

3)) روح سلحشوری - فدا کاری و از خود گذشتگی که سربازان اسلام برای اعتلای کلمه حق و آیین توحیدی از خود نشان می دهند از موارد ایثار مثبت است . قران کریم در سوره نساء آیه 95 نیز ایثار گران را که از همه چیز دنیا گذشته جان بر کف به میدان نبرد می شتابند با بیان "... فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجر عظیما " خدا جهاد کنندگان را بر آنها که از جهاد سر می تابند به مزدی بزرگ برتری داده است. ستوده و کارشان را یک معامله الهی می داند.

4))  ترجیح حق بر باطل گر چه به ضرر انسان باشد یکی دیگر از جنبه های مثبت ایثار است. امام صادق ع فرمود : "ان من حقیقه الایمان ان توثر الحق و ان ضرک علی الباطل و ان نفعک... " (4) از حقیقت ایمان آن است که حق را گر چه به زیان توست بر باطل گرچه به سود توست ترجیح دهی.

ب ) ایثار منفی :

1)) فداکاری و گذشتن از جان و مال و... در جبهه باطل یکی از جنبه های منفی ایثار است: گمراهان باطل گرا نیز ممکن است در راه تقویت باطل ثروت خویش را صرف کنند و حتی از جان هم مایه بگذارند و از دیگران نیز پیشی گیرند ولی چنین ایثاری نه تنها غیر معقول و نا درست است بلکه مایه حسرت و ندامت نیز می گردد. قران مجید در سوره انفال آیه 26 از این واقعیت چنین یاد می کند : "ان الذین کفروا ینفقون اموالهم لیصدوا عن سبیل الله فسینفقونها ثم تکون علیهم حسره ..." کافران اموالشان را خرج می کنند تا مردم را از راه خدا باز دارند . اموالشان را خرج خواهند کرد و حسرت خواهند خورد.

2)) گزینش دنیا و ترجیح مظاهر آن بر آخرت نیز ایثار منفی است . قران کریم در نکوهش چنین کاری در آیات  37 و79 سوره نازعات می فرماید:" فاما من طغی و اثر الحیوه الدنیا فان الجحیم هی الماوی "هر که طغیان کند و زندگی این جهانی را بر گزیند دوزخ جایگاه اوست.

ان شاء الله اگر عمری باقی بود و توفیقی ؛ در هفته های آتی اقسام وفوائد ایثار را بیان خواهیم کرد.
منابع :
(وسائل الشیعه ج 6 ص -299- ج 11 ص 220 و221 )
( بحار الانوار ج70 ص 106 )