ماه رمضان، ماه تقرب به خدا
درباره ماه مبارک رمضان اهل معرفت این تعبیر را دارند که این
ماه، دار ضیافت الهی و یکی از منازل سالکین الی الله است.
«سلوک الی الله» یعنی سیر معنوی روح به سوی خدا
و تقرّب به او که البته این سیر و این تقرّب، دارای درجات و مراتب است.
منازل سیر و سلوک به سوی خدا
گام اول، تجلیه
این سیر و سلوک چهار قدم دارد؛ اهل معرفت از قدم اول تعبیر می کنن
د به «تجلیه»، یعنی آراستن ظاهر به آداب شرع و عمل کردن به دستورات
شارع مقدس در این ماه مبارک رمضان؛ یعنی همین روزه گرفتن و
آداب ظاهریه. پس گام اول، قدم اول تجلیه است.
گام دوم، تخلیه
گام دوم و قدم دوم در این سیر «تخلیه» است.
تخلیه پیراستن است نه آراستن؛ پیراستن باطن از رذائل اخلاقی و چه بسا
پاک کردن و منزه کردن نفس از آثار آثام یعنی سیئات و گناهان است.
چه بسا اولین دعایی که نسبت به اولین روز ماه مبارک رمضان
وارد شده که شخص روزه دار می خواند، اشاره به همین مسئله تخلیه دارد.
چون خود را تجلیه کرده، یعنی روزه گرفته و به آداب ظاهریه
عمل کرده است و حالا از خدا می خواهد که او باطنش را از این آثار پیرایش کند.
لذا در روز اول ماه مبارک رمضان این دعا را می خوانیم:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ وَ قِیَامِی قِیَامَ الْقَائِمِینَ
وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ وَ هَبْ لِی جُرْمِی یَا
إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرمِینَ».
این دعا به همین قدم دوم، یعنی تخلیه اشاره دارد.
گام سوم، تحلیه
گام سوم که از آن تعبیر به «تحلیه» می کنند این است
که انسان روح را به صفات ملکوتی کمالیه آرایش دهد و خود
را متخلق به اخلاق الهیه کند، که این هم دارای مراتبی است.
گام چهارم، فناء فی الله
گام چهارم مرحله ای است که اهل معرفت از آن به
«فناء فی الله تعالی» تعبیر می کنند و مرادشان این است که
روح سالک یعنی همان شخصی که سیر معنوی می کند،
از إنّیّت در شهود حق فانی شود؛
چه در رابطه با فعلش، چه صفتش و چه ذاتش.
این تعبیر را به کار می برند که فناء فی الله عبارت است از:
«فانی شدن روح از إنّیّت در شهود حق».
از نظر مسیر معنوی، این آخرین منزل سیر و سلوک است.
