شرح دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان
شرح دعای روز پانزدهم ماه مبارک رمضان خبرگزاری فارس: "خشوع " در طاعت و عبادت، جایگاه مهمی دارد. آن عبادتی ارزشمند است که با حضور قلب و خشوع باشد و این حالتی است که از قلب بر میخیزد و احساسی است که انسان را به محضر حق میبرد، جهت و مسیر را یکی میکند و دل را از هواهای دیگر میشوید و پاک میکند.
در فراز اوّل از دعای روز پانزدهم میخوانیم:
خدایا! امروز طاعت بندگان خاشع را نصیبم کن.
خداوند متعال نمازگزارانی را اهل رستگاری میداند که در نمازشان خاشع باشند. "خشوع " در طاعت و عبادت، جایگاه مهمی دارد. آن عبادتی ارزشمند است که با حضور قلب و خشوع باشد و این حالتی است که از قلب بر میخیزد و احساسی است که انسان را به محضر حق میبرد، جهت و مسیر را یکی میکند و دل را از هواهای دیگر میشوید و پاک میکند.
"نماز " بی خشوع مانند جسد بیجان است. مردهای است که از او حرکتی بر نمیخیزد و کاری از او ساخته نیست. شخصی خدمت امیرالمؤمنین علیهالسلام رسید و عرض کرد: "عبادت من از روی خضوع و خشوع است. " حضرت فرمود: "چگونه خضوعی؟! " عرض کرد: "در نماز فقط به خدا فکر میکنم و از غیر او غافل میشوم! " حضرت فرمود: "اکنون با همین حالتی که گفتی دو رکعت نماز بخوان تا من شتری به عنوان جایزه به تو عطا کنم. " آن شخص به نماز ایستاد و پس از اتمام نماز تقاضای جایزه کرد!
حضرت فرمود: "چگونه نماز خواندی؟ " عرض کرد: "همانگونه که گفته بودم و به هیچ چیز جز خدا نمیاندیشیدم! " حضرت فرمود: "باز هم تأمل کن ببین در نماز چه فکری در سر داشتی؟ " عرض کرد: "تنها چیزی که گاهی فکر مرا به خود مشغول میساخت، این بود که شتری که شما به من عطا میکنید سرخموی است یا زرد موی؟! "
آری، اینگونه نماز از سقف خانه بالاتر نمیرود و سبب معراج مؤمن و هیچ تقربی نمیشود. چشمها روی نقش و نگار فرش و پُشتی و دستها بر روی محاسن و صورت مشغول است. حواس ششگانه به شش جهت گریختهاند و هرکدام کاری انجام میدهند. غصهها و غمها، قسطهای ماهانه و گم کردهها در نماز به سراغ انسان میآیند. نقشهی کارهای روزانه و کسب و کار و اقتصاد و اداره و خانه و موارد دیگر، خضوع و خشوع را از انسان میگیرند و نماز بیروح تحویل انسان میدهند.
کسی که در نماز، یاد خدا را در دل داشته باشد و متوجّه جبروت او گردد، بیگمان با چشمی هراسان و قلبی خائف خدا را عبادت میکند. سجادهای که با اشک و ناله به درگاه خدا پهن میشود و سرانجام با خون رنگین میشود، سجادهی خاشعین و سجادهی امیرالمؤمنین علیهالسلام است. قرآن کریم در توصیف مؤمنان چنین میفرماید:
مؤمنان در نمازشان خاشعند1
امام صادق علیهالسلام فرمود که خدای متعال به موسی علیهالسلام فرمود:
در شب و روز، مرا بسیار یاد کن و هنگام ذکر من، خاشع باش و به هنگام بلایم، شکیبا باش.2
همچنین امام صادق علیهالسلام در ضمن دعا، از خداوند چنین درخواست میکند:
خدایا! به تو پناه میبرم از تنی که سیر نشود و از قلبی که خاشع نگردد و از دعایی که به اجابت نرسد و از نمازی که سود ندهد3
در فراز دوّم از دعای این روز مبارک، چنین میخوانیم:
خدایا! سینهام را به توبهی فروتنان، فراخ ساز
"شرح صدر "، و سینهی گشاده، حالتی از ایمان است که از توکل مطلق، بینیازی از مردم، قدرت تحمل فراوان و ارادهی استوار سرچشمه میگیرد. در این حالت معنوی انسان میتواند به جنگ مشکلات و مصائب برود. دریا دل میشود، ترس و واهمه از بین میرود. از شکستها افسرده و ملول نمیشود. از کمی یاران دلتنگ نمیگردد و از انبوه دشمن نیز نمیترسد. مسایل جزئی دنیا و دنیاپرستان او را از هدف باز نمیدارد و قدرت روحی او، کوه مصایب را آب میکند.
در قرآن کریم، "سعه ی صدر " یکی از مواهب بزرگ و "ضیق صدر " یکی از کیفرهای الهی شمرده شده است. خداوند به عنوان یک موهبت عظیم به پیامبر خود میفرماید:
اَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَک4
آیا سینهی تو را وسیع و گشاده نساختیم.
آری، برخی افراد روحشان آنچنان باز و گشاده است که برای پذیرش هر واقعیتی هرچند بزرگ آمادگی دارند؛ امّا برعکس روح بعضی چنان تنگ و محدود است که گویا برای نفوذ هیچ حقیقتی در آن راهی و جایی نیست.
در فراز دوّم از دعای این روز، از گشادگی سینه و تنگی آن سخن به میان آمد. افق دید افراد بیبهره از "شرح صدر "، به زندگی روزانه محدود خواهد بود. اگر نعمتی به آنان برسد، گویا به همه چیز دست پیدا کردهاند، و اگر کمترین تغییری در آن پیدا شود، همه چیز را پایان یافته مییابند.
از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوس? ?م پرسیدند: "شرح صدر چیست؟ " فرمودند: "نوری است که خدا در قلب هر کس بخواهد میافکند و در پرتو آن، روح او وسیع و گشاده میشود ". پرسیدند: "آیا نشانهای دارد که با آن شناخته شود؟ " فرمود: "آری، نشانهاش، توجه به سرای جاویدان و دامن برچیدن از زرق و برق دنیا و آماده شدن برای مرگ است، پیش از آن که مرگ فرا رسد. "5
ائمه معصومین علیهمالسلام اسوه صبر و مقاومت و سعه صدر هستند؛ زیرا هرکدام در زمان خود با مصیبتهای گوناگونی دست و پنجه نرم کردند و کینه و عداوتهای دشمنان، کوچکترین تأثیری در ادامهی راهشان نداشت.
به عنوان نمونه، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، با همهی وجود از ولایت علی علیهالسلام دفاع کرد و مصیبتها را یکی پس از دیگری به جان خرید و بر اثر همین مصیبتها بود که در سنین جوانی به دیدار ایزد شتافت، اما خم به ابرو نیاورد.
همانگونه که در ابتدا اشاره شد، این شرح صدر و حالت فوقالعاده به دست نمیآید، مگر این که در انسان تغییر حاصل شود و آن نیز به وسیلهی توبه همراه با فروتنی است.
در فراز آخر از دعای این روز مبارک، میخوانیم:
ای ایمنی دلهای ترسان!
چون خداوند متعال، "غفار الذنوب " است، دلهای وحشتزده از عذاب قیامت، بیکسان، سرگشتگان، خستهدلان و فراریان را پناه و امان میدهد.
آری، خداوند متعال امان و محل امنیت است، نقطهی اتّکا و امیدواری اهل ایمان است؛ آنان که از عذاب خداوند و آتش دوزخ ترسانند، به او پناه میبرند.
ما در دو جهان، غیر خدا یار نداریم
جز یاد خدا، هیچ دگر کار نداریم
ما مستِ سَبوییم، ز میخانهی توحید
حاجت به می و خانهی خَمّار نداریم
در روی زمین، چون دِل ما گنج معانی است
دینار، چه باشد، غم دینار نداریم
